|
Nükleer Düzenleme Kurumundan:
RADYOAKTİF ATIK
TESİSLERİNE İLİŞKİN YETKİLENDİRMELER
VE GÜVENLİK İLKELERİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; radyoaktif atık
tesislerine ilişkin faaliyetlerin radyasyondan korunma, güvenlik ve emniyet
ilkeleri çerçevesinde yürütüldüğünün tespit ve teyit edilmesi için
faaliyetlerin yetkilendirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile bu tesislerde
uyulması gereken güvenlik ilkelerini belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; radyoaktif atık tesislerini
kapsar.
(2) Bu Yönetmelik; nükleer tesislerde, radyasyon
tesislerinde ve radyasyon uygulamaları kapsamında yürütülen radyoaktif atık
yönetimi faaliyetlerine uygulanmaz.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 5/3/2022
tarihli ve 7381 sayılı Nükleer Düzenleme Kanununun 4 üncü maddesinin
sekizinci fıkrası ve 6 ncı maddesinin birinci
fıkrası ile 95 sayılı Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendine ve 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Atık kabul kriterleri:
Radyoaktif atığın, radyoaktif atık tesisine kabul edilmesi için radyoaktif
atık paketine veya radyoaktif atık formuna ilişkin olarak radyonüklitlerin tipi, aktivite konsantrasyonu veya
toplam aktivitesi, fiziksel ve kimyasal özellikleri, toplam miktarı ve
benzeri bilgilerden oluşan ve radyoaktif atık tesisi için güvenlik analizleri
ile uyumlu olarak veya bu analizler sonucunda Kuruluş tarafından belirlenen
kriterleri,
b) Bariyer: Radyoaktif atıkların hareketini önleyen
veya geciktiren, tasarımlanmış veya doğal fiziksel engeli,
c) Bertaraf tesisi: Radyoaktif atıkların geri alma
niyeti olmaksızın nihai olarak depolandığı radyoaktif atık tesisini,
ç) DBL: Düzenleyici belgeler listesini,
d) GAR: Güvenlik analizi raporunu,
e) İşletmeden çıkarma: Bir daha işletilmeme kararı
ile bertaraf tesisi dışındaki tüm radyoaktif atık tesislerinin düzenleyici
kontrolden çıkarılmasına yönelik faaliyetler bütününü,
f) Kapatma: İşletme faaliyetlerinin tamamlanmasının
ardından radyoaktif atıklara bir daha ulaşılmayacak şekilde bertaraf
tesisin kapatılmasını hedefleyen, tesisi uzun vadede güvenli hale getirecek
nihai mühendislik çalışmalarını veya diğer çalışmaları da kapsayan
etkinlikler bütününü,
g) Kontrol dönemleri: Bertaraf tesislerinde;
kapatma sonrası, radyoaktif atığın içerdiği radyonüklitler
ile tesisin sahası ve tasarımı dikkate alınarak belirlenen, sahada ve
çevresinde aktif ve pasif güvenlik önlemlerinin ve ardından sadece pasif
güvenlik önlemlerinin uygulandığı süreleri,
ğ) Kullanılmış yakıt: Reaktörden çıkarılmış ve
mevcut hâliyle yeniden yakıt olarak kullanılmayacak olan reaktörde
ışınlanmış yakıtı,
h) Kuruluş: Bir radyoaktif atık tesisi kurmak için
Kuruma niyet bildiriminde bulunan, onay almak veya yetkilendirilmek üzere
başvuran ya da yetkilendirilen ve düzenleyici kontrol kapsamında bulunan
Türkiye Cumhuriyeti mevzuatına göre kurulmuş tüzel kişiyi,
ı) Kurum: Nükleer Düzenleme Kurumunu,
i) Radyoaktif atık: Bir daha kullanılmamasına karar
verilen ve Kurum tarafından belirlenen serbestleştirme ve salım sınırlarının
üzerinde radyoaktiviteye sahip radyoaktif maddeleri ve radyoaktif madde
bulaşmış ya da radyoaktif olmuş her türlü malzemeyi,
j) Radyoaktif atık tesisi: Radyoaktif atıkların
işlendiği, depolandığı veya bertaraf edildiği tesisi,
k) Radyoaktif atık yönetimi: Radyoaktif atıkların
toplanması, elleçlenmesi, işlenmesi, tesis içi
taşınması, depolanması veya bertarafı ile ilgili
idari ve teknik faaliyetleri,
l) Saha: Radyoaktif atık tesisinin yer aldığı,
etrafı fiziksel bariyerlerle çevrili, giriş ve çıkışı kontrollü olan ve
Kurum onayına tabi alanı,
m) Yüklenici: Kuruluş ve çalıştırdığı kişiler
dışında, radyoaktif atık tesisinde iş yürüten gerçek ya da tüzel kişiyi
veya onun işverenliğinde alt yüklenici olarak iş yürüten gerçek veya tüzel
kişiyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Sorumluluklar ve Genel İlkeler
Kuruluşun
sorumlulukları
MADDE 5- (1) Radyoaktif atık tesislerinin saha
çalışmalarının yapılmasına, inşasına, işletmeye alınmasına, işletilmesine,
işletmeden çıkarılmasına veya kapatılmasına ve düzenleyici kontrolden
çıkarılmasına ilişkin süreçlerde güvenliğe ve emniyete ilişkin hedef ve
ilkelere uyulmasında ve çalışanların, halkın, çevrenin ve gelecek
nesillerin radyasyondan korunmasında asıl sorumluluk Kuruluşa aittir.
Kuruluş tüm süreçlerde, varsa nükleer güvenceye ilişkin sorumluluklarını da
yerine getirir.
(2) Kuruluş, faaliyetlerinin ilgili mevzuata uygun
olarak, güvenlik ve emniyet kültürüne sahip yeterli sayıda ve yetkin
personel marifetiyle yürütülmesini; faaliyetin güvenli ve emniyetli bir
şekilde gerçekleştirilmesi için gerekli organizasyon yapısını, teçhizatı ve
mali kaynağı sağlar.
(3) Kurum tarafından yetkilendirilmiş olmak,
verilen yetkinin koşullarına ve mevzuata uymak veya düzenleyici kontrol
altında olmak veya yükümlülüklerini yerine getirmek üzere görevlendirme
yapmak veya hizmet almak yetkilendirilen Kuruluşun sorumluluğunu azaltmaz
veya ortadan kaldırmaz.
(4) Kuruluşun bu Yönetmelik kapsamındaki
sorumlulukları, radyoaktif atık tesisinin ve sahanın düzenleyici kontrolden
çıkarılması ile sona erer. Kuruluşun işi bırakması, yetkisinin
kısıtlanması, askıya alınması ya da iptal edilmesi ve benzeri durumlar
sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Bu gibi durumlarda güvenlik, emniyet ve
nükleer güvence açısından zafiyet oluştuğunun Kurum tarafından değerlendirilmesi
hâlinde, hukuki ve mali sorumluluk Kuruluşa ait olmak kaydıyla, güvenlik,
emniyet ve nükleer güvencenin sağlanmasına yönelik her türlü önlem Kurum
tarafından aldırılabilir.
Yönetim
sistemi
MADDE 6- (1) Kuruluş, radyoaktif atık tesisi ve saha düzenleyici
kontrolden çıkarılana kadar bütün faaliyetlerini, 27/4/2022
tarihli ve 31822 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Nükleer Tesisler,
Radyasyon Tesisleri ve Radyoaktif Atık Tesislerinde Yönetim Sistemi
Yönetmeliği uyarınca oluşturduğu yönetim sistemi kapsamında yürütür.
(2) Radyoaktif atık tesisine ilişkin tüm
faaliyetler Kuruluş tarafından kalite planlarına uygun olarak ve uygulama
projeleri çerçevesinde yürütülür, bu plan ve projeler sahada ve tesiste
bulundurulur. Kuruluş, yetkilendirilmesini takiben yetki kapsamında
yürüteceği faaliyetlere ait kalite planlarını ilgili mevzuat uyarınca
hazırlar ve faaliyete başlamadan en az yirmi iş günü önce Kuruma sunar. Bu
plan ve projeler, radyoaktif atık tesisinin ve sahanın düzenleyici
kontrolden çıkarılmasına kadar muhafaza edilir.
(3) Kuruluş, faaliyetleri sırasında mevzuatta ve
kendi yönetim sisteminde tanımlı kayıtları eksiksiz olarak tutar ve diğer
mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla radyoaktif atık tesisinin ve
sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılmasına kadar muhafaza eder. Bu
kayıtlar Kurumun denetimine açık tutulur, talep edilmesi durumunda Kuruma
sunulur.
(4) Yetkilendirmelerin tüm süreçlerinde çalışanlara
radyasyondan korunma, güvenlik ve emniyete yönelik olarak verilecek
eğitimler ile eğitimlerin ölçme ve değerlendirilme yöntemleri Kuruluş
tarafından belirlenir. Kuruluş, Kurumun radyoaktif atık tesisi
çalışanlarının eğitim ve niteliklerine ilişkin belirlediği esaslara uymakla
yükümlüdür.
Radyasyondan
korunma
MADDE 7- (1) Radyoaktif atık tesislerinde; saha sürecinden
radyoaktif atık tesisinin ve sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılmasına
kadar çalışanların, halkın, çevrenin ve gelecek nesillerin radyasyondan
korunması için ilgili mevzuatta belirtilen radyasyondan korunma önlemleri
Kuruluş tarafından alınır.
Yükleniciler
MADDE 8- (1) Kuruluş, bu Yönetmelik kapsamında yetki aldığı
faaliyetleri, faaliyetlerden doğan tüm hukuki sorumluluk kendine ait olmak
üzere, yükleniciler eliyle de yürütebilir. Bu kapsamda yürütülecek
faaliyetler için Kuruluşun yüklenici ile sözleşme imzalaması esastır.
Ayrıca, Kuruluşta doğrudan veya dolaylı olarak ortaklığı bulunan gerçek
veya tüzel kişiler de Kuruluş adına bir faaliyeti yürütmeleri durumunda bu
Yönetmelik hükümleri kapsamında Kuruluşun yüklenicileridir.
(2) Kuruluş, güvenlik ve emniyetle ilgili konularda
sözleşme imzaladığı yüklenicileri, yüklenicilerin sorumluluklarını ve
yürütecekleri faaliyetleri ilgili yetkilendirme başvurusunda Kuruma
bildirir. Kuruluş, yetkilendirme başvurusunda belirli olmayan yüklenicileri
de sözleşmenin imzalanmasından itibaren beş iş günü içerisinde Kuruma
bildirir.
(3) Kuruluş, yüklenicilerin sahip olmaları gereken
vasıfları, tedarik edeceği mal ve hizmetleri güvenlik ve emniyete ilişkin
gerekleri karşılayacak şekilde belirler.
Akreditasyon
MADDE 9- (1) Kuruluş, faaliyetlerine ilişkin ölçüm, analiz,
test, muayene, kalibrasyon ve benzeri hizmetleri,
alanında akredite edilmiş olması ve varsa Kurum tarafından belirlenen ek
şartlara uyması kaydıyla kendi birimlerinden veya diğer kuruluşlardan temin
eder veya temin edilmesini sağlar.
Geçici
durdurma
MADDE 10- (1) Kuruluş, yetkilendirilmiş bir faaliyetin
herhangi bir aşamasında kısmen veya tamamen geçici bir süre için faaliyeti durdurmaya
karar verdiğinde, Kuruma bildirim yapar. Bildirim, durdurma gerekçelerini
ve sonrasına yönelik plan, program veya öngörüleri içerir.
Üçüncü
taraf gözetimine yönelik olarak hizmet alınması
MADDE 11- (1) Kuruluş, üçüncü taraf gözetimine yönelik olarak
ilgili mevzuat uyarınca Kurumdan yetki belgesi almış şirketlerden hizmet
alır.
Radyasyon
acil durumları
MADDE 12- (1) Kuruluş, radyoaktif atık tesisinde meydana
gelebilecek radyasyon acil durumlarına ilişkin faaliyetleri ilgili mevzuat
uyarınca yürütür.
(2) Radyasyon acil durumuna ilişkin müdahalenin
sonlandırılmasından sonra hazırlanan rapor Kuruma sunulur. Radyasyon acil
durumu radyoaktif atık tesisinin işletiminin durdurulmasını gerektiriyorsa
Kuruluş bu durumu da hazırladığı rapor kapsamında Kuruma bildirir. Kurum,
raporu değerlendirerek radyoaktif atık tesisinin yeniden işletilmesine dair
olumlu veya olumsuz kararı verir.
(3) Radyoaktif atık tesisinin yeniden işletilmeme
kararının verildiği bir radyasyon acil durumu sonrasında, yetki
kapsamındaki faaliyete yeniden başlanabilmesi veya gerekirse tesisin
işletmeden çıkarılması için izlenecek süreç Kurum tarafından belirlenir.
Dereceli
yaklaşım
MADDE 13-
(1) Kuruluş, radyoaktif atık
tesisinde radyasyondan korunma, güvenlik ve emniyetin sağlanması kapsamında
yürüttüğü faaliyetlerde tesisin türüne ve niteliğine göre dereceli yaklaşım
ilkesini uygular.
(2) Kurum, radyoaktif atık tesislerine ilişkin
yetkilendirme başvurularının gözden geçirilmesi ve değerlendirilmesi
süreçlerinde tesisin türüne ve niteliğine göre dereceli yaklaşım ilkesini
uygular.
Derinliğine
savunma
MADDE 14- (1) Radyoaktif atık tesislerinde, Kuruluş
tarafından derinliğine savunma stratejisi uygulanır. Bu strateji gereğince;
radyoaktif atıklar ile çalışanların, halkın ve çevrenin arasına yerleştirilen
bariyerlerin etkinliğini korumak, işletme sırasında meydana gelebilecek
olayların kazaya dönüşmesini önlemek ve oluşan kazaların etkilerini
azaltmak için hiyerarşik yapıda, birbirinden bağımsız, farklı ve iç içe
geçmiş bir dizi uygulamadan oluşan önlemler alınır.
Emniyet
MADDE 15- (1) Kuruluş, radyoaktif atık tesisinde ilgili
mevzuat uyarınca emniyete ilişkin gerekli önlemleri alır.
Radyoaktif
atık tesislerinde yetkilendirmeler ve saha onayı
MADDE 16- (1) Bu Yönetmelik kapsamında;
a) Radyoaktif atıkların yalnızca işlendiği ve
depolandığı,
b) Radyoaktif atıkların yalnızca bertaraf edildiği,
c) Radyoaktif atıkların işlendiği, depolandığı ve
bertaraf edildiği,
radyoaktif atık tesisleri Kurumun yetkilendirmesine tabidir.
(2) Radyoaktif atık tesislerinin kurulacağı saha,
Kurum tarafından verilecek olan saha onayına tabidir.
(3) Radyoaktif atık tesislerine ilişkin;
a) Tesisin inşası,
b) Tesisin işletmeye alınması,
c) Tesisin işletilmesi,
ç) Tesiste güvenlik ve emniyet açısından önemli
değişiklik yapılması,
d) Tesisin işletmeden çıkarılması veya kapatılması,
faaliyetleri Kurumun yetkilendirmesine tabidir.
Yetkilendirme
ilkeleri
MADDE 17- (1) Kuruluş, bir faaliyetin yetkilendirilmesi veya
yürütülmesi sırasında Kurum tarafından gerekli görülerek talep edilen;
a) Her türlü ek bilgi ve belgeyi öngörülen süre
içerisinde Kuruma sağlar.
b) Güvenlik ve emniyete ilişkin inceleme ve
araştırmaları Kurum tarafından uygun bulunan program çerçevesinde yaparak
raporlar.
(2) Kuruluş, yetkilendirme öncesinde başvuru
dosyasında sunmuş olduğu bilgi ve belgelerde değişiklik olması halinde,
meydana gelen değişiklikleri Kuruma bildirir ve güncellenmiş belgeleri
yetkilendirmeden önce Kuruma sunar. Daha önceki yetkilendirmeler için
sunulmuş olup güncellenen plan, program, prosedür
veya raporlar da güncellemenin ardından veya ilgili yetkilendirme sürecine
ait başvuru dosyası ile Kuruma sunulur.
(3) Kuruluş, yetkilendirmeler için Kurum tarafından
belirlenen işlem ve hizmet bedellerini öder.
(4) Kurumdan alınan bir yetki, Kurumdan alınan
diğer yetkilerin koşullarını veya Kuruluşun radyoaktif atık tesisine
yönelik diğer mevzuatta tanımlı yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.
(5) Aynı sahada ayrı bir radyoaktif atık tesisinin
veya ayrı bir nükleer tesis ya da radyasyon tesisinin inşa edilmesi,
işletmeye alınması, işletilmesi veya işletmeden çıkarılması için birden
fazla tüzel kişiye yetki verilmez.
(6) Kuruluşun işletmekte olduğu radyoaktif atık
tesisinin sahasında yeni bir radyoaktif atık tesisi kurmak üzere talepte
bulunduğu durumda, yeni tesisin bu Yönetmelik kapsamında tabi olacağı
yetkilendirme süreçleri ile diğer hususlar Kurum tarafından belirlenir.
(7) Bir sahada birden fazla radyoaktif atık tesisi
kurulması planlanıyorsa, saha onayı ve sahanın düzenleyici kontrolden
çıkarılması için tek bir başvuru; tesisin inşaat izni, işletmeye alma izni,
işletme lisansı, işletmeden çıkarılması veya kapatılması izni ve
düzenleyici kontrolden çıkarılması için ise ayrı ayrı
başvuru yapılır. Bu tesislerde, ortak kullanıma hizmet eden güvenlikle
ilgili yapı, sistem ve bileşenler; sahaya ilk kurulan tesisin inşaat izni,
işletmeye alma izni ve işletme lisansı kapsamında ve sahadaki son
işletmeden çıkarılan ya da kapatılan tesisin işletmeden çıkarma veya
kapatma izni kapsamında ele alınır.
(8) Yetkilendirilmiş bir faaliyet sırasında
güvenlik ve emniyeti olumsuz yönde etkileyebilecek yeni bilgi veya bulgular
elde edilmesi durumunda, Kuruluş güvenlik ve emniyetin sürdürülmesine
yönelik gerekli araştırma, inceleme ve iyileştirmeleri de içeren tedbirleri
planlar ve en geç üç ay içerisinde Kurumun uygun görüşüne sunar. Kurumun
uygun görüşünü takiben planın uygulanmasına planda yer alan takvim
uyarınca, en geç on iki ay içerisinde başlanır. Plan uygulandıktan sonra
sonuçlar Kuruma bir ay içerisinde raporlanır. Kuruluş tarafından gerekçeli
olarak talep edilmesi ve uygun görülmesi kaydıyla Kurum tarafından ek süre
verilebilir.
(9) Bertaraf tesisleri dışındaki radyoaktif atık
tesisleri için verilen; inşaat izni işletmeye alma izni verilene kadar,
işletmeye alma izni işletme lisansı verilene kadar, işletme lisansı
işletmeden çıkarma izni verilene kadar geçerlidir. İşletmeden çıkarma izni
radyoaktif atık tesisinin ve sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılmasına
kadar geçerlidir.
(10) Kuruluş, bertaraf tesislerinde inşaat,
işletmeye alma, işletme ve kapatma süreçlerini tesisin bölümleri özelinde
ve eş zamanlı yürütebilir. Kuruluş bu durumda, inşaat, işletmeye alma,
işletme ve kapatma süreçlerinin birbirine olan etkilerini güvenliği,
emniyeti ve radyasyondan korunmayı sağlayacak şekilde dikkate alır.
(11) Kurum, yetkilendirme öncesinde Kuruluşun
görüşlerini de dikkate alarak, radyoaktif atık tesisinin türü ve niteliğine
göre, üçüncü taraf gözetimine yönelik olarak yetkilendirilmiş şirketlerden
alınacak hizmetleri belirler. Kurum, radyoaktif atık tesisinin
yetkilendirme süreçlerinde, üçüncü taraf gözetimine yönelik olarak
Kuruluşun hizmet aldığı yetkilendirilmiş şirketlerden bilgi ve belge talep
edebilir.
(12) Kurum, ticari sırların veya fikri mülkiyet
haklarının korunması saklı kalmak üzere, Kuruluş tarafından yürütülen
faaliyete ilişkin belirlenen bilgi ve belgelerin kamuoyu ile paylaşılmasını
Kuruluştan talep edebilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Niyet Bildirimi
ve Düzenleyici Belgeler Listesi
Niyet
bildirimi
MADDE 18- (1) Bir radyoaktif atık tesisi kurmak isteyen
tüzel kişi öncelikle Kuruma niyet bildirimi yapar. Niyet bildirimi yapmış
olmak radyoaktif atık tesisinin kurulmasına yönelik herhangi bir hak teşkil
etmez. Tüzel kişi niyet bildirimi ile birlikte;
a) Unvan, adres ve iletişim bilgilerini,
b) Yönetsel yapısı ile görev ve sorumlulukların
dağılımını,
c) Temsile yetkili kişilerin imza sirkülerini,
ç) Sahip olduğu yönetim sistemi sertifikalarını,
d) Teknik altyapısını ve deneyimlerini,
e) Kurulması öngörülen radyoaktif atık tesisinin
yeri, türü, niteliği, temel özellikleri ve kapasitesini,
f) Ana faaliyetlerine ilişkin öngörülen proje
takvimini,
içeren bilgi ve belgeleri Kuruma sunar.
(2) Kuruluş, niyet bildirimi için Kurum tarafından
belirlenen işlem ve hizmet bedellerini öder.
(3) Kurum, niyet bildirimine konu radyoaktif atık
tesisine ilişkin olarak muhatap almak üzere Kuruluşu kayıt altına alır ve
bu durumu Kuruluşa bildirir.
(4) Kurum, niyet bildirimi kayıt altına alındıktan
sonra, radyoaktif atık tesisinin türüne bağlı olarak DBL'nin
hazırlanması çalışmalarını başlatır.
(5) Kuruluş, niyet bildirimi kayıt altına
alındıktan sonra;
a) Niyet bildirimi ile birlikte sunduğu bilgilerde
meydana gelen değişiklikleri en geç bir ay içerisinde Kuruma bildirir.
b) Saha üzerindeki mülkiyet veya kullanım hakkına
sahip olduğunu gösteren belgeleri Kuruma sunar.
c) Saha çalışmalarına başlamadan önce yer raporunun
içeriğini esas alarak saha çalışmalarına ilişkin programı hazırlar ve
Kuruma sunar.
ç) Yönetim sistemini saha çalışmalarına başlamadan
önce uygulamaya koyar.
d) Saha sürecine ilişkin kalite temin dokümanını
hazırlar ve Kurumun değerlendirmesine sunar.
e) Derin bertaraf tesislerine ilişkin saha
çalışmaları sırasında, sahada veya farklı bir bölgede, Kuruma bildirim
yaparak yeraltı araştırma laboratuvarı kurabilir.
Bu laboratuvarda yapılacak testlerde radyoaktif
maddelerin kullanımının onaylanmasına ilişkin hususlar Kurum tarafından
belirlenir.
f) Niyet bildiriminde sunduğu proje takvimine
ilişkin dört ayda bir hazırlayacağı ilerleme raporlarını Kuruma sunar.
Proje takviminin uygulanmasını herhangi bir nedenle askıya alması veya
projeden vazgeçmesi halinde durumu bir ay içerisinde Kuruma bildirir.
Düzenleyici
belgeler listesine ilişkin genel hususlar
MADDE 19- (1) Radyoaktif atık tesisine ilişkin faaliyetlerin
yetkilendirilmesi süreçlerinde; radyasyondan korunma, güvenlik, emniyet ve
nükleer güvenceye ilişkin gereklerin yerine getirildiğinin gösterilmesinde
ve bunun gözden geçirme ve değerlendirmelerinde esas alınacak olan
düzenleyici belgeler, niyet bildirimi kayda alındıktan sonra Kurum
tarafından DBL ile belirlenir.
(2) DBL, asgari olarak radyasyondan korunma,
güvenlik, emniyet ve nükleer güvenceye ilişkin Türkiye Cumhuriyeti
mevzuatını ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının düzenleyici belgelerini
içerir. DBL, Kuruluşun önermiş olduğu veya Kurum tarafından uygun görülen
diğer ülkelerin veya uluslararası kuruluşların düzenleyici belgelerini de
içerebilir.
(3) Radyoaktif atık tesislerinde radyasyondan
korunma, güvenlik, emniyet ve nükleer güvenceye ilişkin Kurum tarafından
yeni çıkarılan veya değişiklik yapılan düzenlemeler DBL’ye
dâhil edilmiş; yürürlükten kaldırılan düzenlemeler DBL’den
çıkarılmış sayılır.
(4) Kuruluş DBL’de yer
alan kendisi tarafından önerilmiş belgelerin orijinal dilinde elektronik
kopyalarını ve İngilizce tercümelerini ilgili yetkilendirme sürecinden önce
Kuruma sunar.
(5) DBL’deki belgelerde
yer alan hükümlerin Türkiye Cumhuriyeti mevzuatı ile çelişmesi durumunda
Türkiye Cumhuriyeti mevzuatı esas alınır.
(6) DBL, düzenleyici belgelerde uyulması
gerekliliği belirtilen standartlar ile Kurumun uyulmasını gerekli gördüğü
ulusal ve uluslararası standartları da içerir. Kuruluş kullanılan
standartların Türkçe veya İngilizce tercümelerini işin yürütüldüğü alanda
bulundurur.
Düzenleyici
belgeler listesinin oluşturulması ve güncellenmesi
MADDE 20- (1) Kurum, niyet bildirimi yapılan radyoaktif atık
tesisine ilişkin yetkilendirme süreçlerinde esas alınması öngörülen DBL’yi hazırlar ve Kuruluşa bildirir.
(2) Kuruluş, Kurumun hazırladığı DBL’ye ilaveten varsa, radyoaktif atık tesisine ilişkin
faaliyetlerde esas alınan veya alınması öngörülen diğer ülkelerin veya
uluslararası kuruluşların düzenleyici belgelerini ve her bir belgenin
kullanılma gerekçesini Kurumun bilgisine sunar.
(3) Kurum, Kuruluş tarafından önerilen listeyi de
dikkate alarak radyoaktif atık tesisine özgü DBL’yi
belirler ve Kuruluşa bildirir.
(4) DBL gerektiğinde Kurum tarafından gözden
geçirilir ve Kuruluştan da görüş alınarak güncellenir. Güncel liste
Kuruluşa bildirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yetkilendirme
Başvuruları ve Değerlendirme
Yetkilendirme
başvuruları
MADDE 21- (1) Kuruluş, radyoaktif atık tesisi için yetkilendirme
başvurularını bir dilekçe ekinde beşinci bölümde düzenlenen belgeleri
içeren başvuru dosyası ile yapar. Dilekçede radyoaktif atık tesisinin adı,
yeri, talep edilen yetki ve başvuru dosyasında yer alan belgeler açık bir
şekilde belirtilir. Başvuru dosyasında yer alan rapor, plan ve programların
içeriği Kurum tarafından belirlenir.
(2) Kuruluş sunduğu bilgi ve belgelerin doğru,
eksiksiz, güncel, yeterli ve tutarlı olmasından sorumludur.
(3) Yetkilendirme başvurularında, başvuru
dosyasının biri basılı diğeri elektronik ortamda olmak üzere iki kopyasının
sunulması esastır. Basılı kopyanın Kuruma sunulmuş olan elektronik kopyadan
üretilmiş olması ve elektronik kopya ile aynılığı Kuruluşun
sorumluluğundadır.
(4) Kurum başvuru dosyasında yer alan bilgi ve
belgeleri hizmete özel gizlilik derecesinde işleme tabi tutar. Başvuru
dosyasında Kuruluş tarafından gizli olduğu değerlendirilen bilgiler
bulunması durumunda, bu bilgiler gizlilik derecesinin gerektirdiği usul
uyarınca ayrıca ek belge olarak sunulur. Gizlilik dereceli bilgi için
başvuru dosyasında yer alan ilgili belgede bu ek belgeye atıf yapılır.
(5) Dilekçe ve başvuru dosyasında yer alan
belgelerin Türkçe olması esastır. Ancak başvuru dosyasında yer alan teknik
belgelerden Kurum tarafından uygun görülenler İngilizce sunulabilir.
(6) Dilekçe ve başvuru dosyasında yer alan idari
belgeler Kuruluşu temsile yetkili yeterli sayıda kişi tarafından imzalı ve
kaşelenmiş olarak sunulur.
(7) Başvuru dosyasında yer alan teknik belgeler,
ilk sayfası bir onay sayfası olacak şekilde düzenlenir. Onay sayfasında
belgenin adı, varsa belge kodu, sürüm numarası ve ait olduğu radyoaktif
atık tesisini belirten bilgiler bulunur, sayfa yetkili ve yeterli sayıda
kişi tarafından imzalanır. İmzalı onay sayfası taranarak belgelerin
elektronik kopyalarına eklenir.
(8) Teknik belgelerde atıf yapılan diğer belgeler,
orijinal dili Türkçe olanlar Türkçe, diğerleri İngilizce olmak üzere
elektronik kopya olarak sunulur. Sunulan belgelerde varsa çevirinin aslına
uygunluğu Kuruluşun sorumluluğundadır.
Yetkilendirme
başvurularının uygunluk kontrolü
MADDE 22- (1) Yetkilendirme başvuruları öncelikle dilekçenin
ve başvuru dosyasında yer alan belgelerin eksiksiz sunulmuş olması ve
istenilen içeriğe uygunluğu açısından incelenir. Tespit edilen uygunsuzluklar
giderilmek üzere Kuruluşa bildirilir.
(2) Uygunsuzlukların Kuruluş tarafından
tamamlanmasını takiben başvurunun uygunluk kontrolüne ilişkin sonucu
Kuruluşa bildirilir.
(3) Sunulan belgelerdeki uygunsuzlukların Kurum
tarafından belirlenen süre içerisinde giderilmemesi durumunda gözden
geçirme ve değerlendirme aşamasına geçilmez, eksiklik ve uygunsuzlukların
verilen süre sonunda tamamlanmadığı veya giderilmediği durumlarda
yetkilendirme başvurusu iptal edilir ve durum Kuruluşa bildirilir. Yetkilendirme
için ödenen işlem ve hizmet bedeli iade edilmez.
Gözden
geçirme, değerlendirme ve yetkinin verilmesi
MADDE 23- (1) Kurum, sunulan belgeleri gözden geçirme ve
değerlendirmeye tabi tutar. Kurum, varsa ilgili olduğu değerlendirilen
denetim raporlarını da dikkate alarak yetkilendirme kararını verir. Kararın
olumlu olması durumunda değerlendirme sonucunda belirlenen yetki
koşullarını da içeren izin veya lisans belgesi Kuruluşa iletilir. Kararın
olumsuz olması durumunda karar gerekçeleri ile birlikte Kuruluşa
bildirilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Güvenlik
İlkeleri ve Yetkilendirmeler
Saha
sürecine ilişkin ilkeler
MADDE 24- (1) Saha süreci, saha onayına yönelik saha
çalışmalarını ve inşaat sürecine kadar sahada yürütülecek faaliyetleri
içerir.
(2) Saha çalışmalarında radyoaktif atık tesisinin
genel tasarımı ve çevreye olan etkileri ile olası doğal olaylar, insan
kaynaklı olaylar ve bunların tesis üzerindeki etkileri dikkate alınır.
(3) Saha çalışmalarında, bertaraf tesislerinde
kapatma sonrası kontrol dönemleri tamamlanıncaya, diğer radyoaktif atık
tesislerinde tesis ve saha düzenleyici kontrolden çıkarılıncaya kadar
tesisin tüm ömrü göz önünde bulundurulur.
(4) Saha çalışmalarında; sahanın hidrolojik,
hidrojeolojik, jeolojik ve meteorolojik özellikleri, doğal ve insan kaynaklı
dış olaylar ve radyoaktif atık tesisinin radyolojik etkisi irdelenir ve
ayrıca iklim değişikliğinin etkileri dikkate alınır. Saha çalışmaları bu
özelliklerin, olayların ve etkilerin irdelenmesini sağlayacak genişlikteki
yerde yapılır.
Saha
onayına ilişkin esaslar
MADDE 25- (1) Kuruluş, saha çalışmalarına ilişkin program
doğrultusunda, sahanın öngörülen radyoaktif atık tesisinin kurulmasına
engel olacak bir özelliği olmadığının tespiti ve tesisin tasarımında
dikkate alınacak olan saha parametrelerinin değerlerinin belirlenmesi
amacıyla ayrıntılı saha çalışmalarını yaptıktan sonra yer raporunu da hazırlayarak
saha onayı başvurusu yapar.
(2) Saha onayı on yıl süre ile geçerlidir. Bu süre
zarfında radyoaktif atık tesisinin kurulmasına yönelik olarak inşaat iznine
başvurulmadığı takdirde saha onayı kendiliğinden sona erer.
(3) Saha onayı için başvuran Kuruluş, sahadaki
faaliyetlere yönelik yol, su, elektrik gibi altyapının geliştirilmesine
ilişkin faaliyetler ile saha ve inşaat süreçlerinde kullanılacak olan
geçici yapıların yapımına ilişkin faaliyetlere, Kuruma bildirim yaptıktan
sonra başlayabilir. Bu faaliyetlerin gerektirdiği durumlar dışında sahada
hafriyat ve inşaat çalışması yapılamaz.
(4) Bu Yönetmeliğin 17 ila 23 üncü maddeleri saha onayı
için de uygulanır.
(5) Kuruluş, saha onayı için Kurum tarafından
belirlenen işlem ve hizmet bedellerini öder.
(6) Saha onayı alan Kuruluş, saha parametreleri
izleme programını uygular ve bu programa ait faaliyetlerin raporunu onayın
verildiği tarihten başlamak üzere her yıl Kuruma sunar.
Saha
onayı başvurusu ve başvurunun değerlendirilmesi
MADDE 26- (1) Saha onayı başvurusu, Kuruluş tarafından
radyoaktif atık tesisinin kurulması ile ilgili faaliyetlere başlamadan önce
yapılır.
(2) Saha onayı başvuru dosyasında;
a) Yer raporu,
b) Saha parametreleri izleme programı,
yer alır.
(3) Başvuru ile sunulan belgeler, yeterlilikleri ve
DBL’de yer alan belgelerin gereklerine
uygunlukları açısından Kurum tarafından değerlendirilir.
Tasarım
sürecine ilişkin ilkeler
MADDE 27- (1) Radyoaktif atık tesisleri, işletme ve kaza
koşullarında, çalışanların, halkın, çevrenin ve gelecek nesillerin
radyasyondan korunmasının sağlanabilmesi amacıyla, güvenli bir şekilde
işletilecek, işletmeden çıkarılacak veya kapatılacak şekilde tasarımlanır.
(2) Radyoaktif atık tesisleri; depolanacak,
işlenecek ya da bertaraf edilecek radyoaktif atıklara ilişkin toplam
radyoaktif madde envanteri ve potansiyel
radyolojik ve radyolojik olmayan tehlikeler dikkate alınarak tasarımlanır.
(3) Radyoaktif atık tesislerini oluşturan yapı,
sistem ve bileşenler, tesis ömrü ve bertaraf tesislerinde ayrıca kontrol
dönemleri dikkate alınarak, radyoaktif atıkların muhafazasını ve güvenliği
riske atabilecek malzeme ve çevre etkileşimlerini önleyecek şekilde tasarımlanır.
(4) Radyoaktif atık tesislerini oluşturan yapı,
sistem ve bileşenler; bakım, onarım, denetim ve testlerin yapılmasını
kolaylaştıracak şekilde tasarımlanır.
(5) Radyoaktif atık tesislerini oluşturan yapı,
sistem ve bileşenler, fonksiyonlarına ve güvenlik ve sismik açıdan
önemlerine göre sınıflandırılarak ilgili mevzuat ve standartlara uygun
olarak tasarımlanır. İşletme koşulları sırasında güvenlik açısından önemli
yapı, sistem ve bileşenlere bir zarar gelmemesi tasarımda garanti altına
alınır. Kazaların önlenmesi ve kaza sonuçlarının hafifletilmesi için
güvenlik sistemleri tasarımda yer alır.
(6) Radyoaktif atık tesislerinin tasarımında
havalandırma, izleme ve filtreleme gibi sistemlere yer verilir. Tasarımda
radyolojik, ısıl ve kimyasal etkiler nedeniyle atığın veya bariyerlerin ve
diğer yapı, sistem ve bileşenlerin yapısının değişmesine ve bozulmasına
karşı önlemler ile zırhlama ve sızdırmazlık gibi
önlemler dikkate alınır. Tesisi oluşturan yapı, sistem ve bileşenler, dış
olaylar nedeniyle oluşabilecek etkilerin, yangın ve patlama gibi
tehlikelerin olasılığını ve etkilerini azaltmak üzere tasarımlanır ve
konumlandırılır.
(7) Radyoaktif atık olarak kabul edilen kullanılmış
yakıtların depolanacağı radyoaktif atık tesislerinin tasarımı, işletme ve
kaza durumlarında, kullanılmış yakıtların izlenmesini ve kontrol altında
tutulmasını sağlayabilecek sistemleri içerir. Bu tür tesisler, soğutmayı
mühendislik tasarımları ve doğal konveksiyon gibi pasif soğutma sistemleri
ile sağlayacak şekilde ve soğutmanın yitirilmesi durumunda da depolanan
kullanılmış yakıt paketlerinin bütünlüğünü koruyacak şekilde tasarımlanır.
(8) Kuruluş, radyoaktif atık tesisinin tasarımının
güvenliğini analiz, değerlendirme veya test yoluyla inşaat izni
başvurusunda Kuruma gösterir.
Bertaraf
tesislerinin tasarım sürecine ilişkin özel ilkeler
MADDE 28- (1) Bertaraf tesisleri, radyoaktif atıkların olası
radyolojik etkilerinin kapatma sonrası kontrol dönemleri süresince ve
ilgili mevzuatta belirlenen seviyelerde tutulmasını sağlayacak şekilde
tasarımlanır.
(2) Derin bertaraf tesisleri radyonüklitlerin
biyosferden uzun dönemli yalıtımının sağlanması amacıyla, yüzeyden birkaç
yüz metre veya daha derinde bulunan duraylı
jeolojik oluşumların içinde kurulur. Orta derinlikte bertaraf tesisleri yer
yüzeyinden otuz ile birkaç yüz metre arasındaki derinliklerde kurulur.
Yakın yüzey bertaraf tesisleri yer yüzeyinden itibaren yaklaşık otuz metre
derinliğe kadar yerleştirilebilir. Bertaraf tesisinin yer yüzeyinden tam
derinliği ve konumu bertaraf edilecek radyoaktif atığın sınıfı, tesisin
tasarımı, saha özellikleri ve kapatma sonrası kontrol dönemleri boyunca
tesise olabilecek istenmeyen erişim dikkate alınarak belirlenir.
(3) Bertaraf tesislerinin tasarımında, radyonüklitlerin hapsedilmesini ve çevreden yalıtılmasını
sağlayacak, işletme sırasında ve kapatma sonrasında etkin kalması planlanan
çoklu bariyerler yer alır. Bariyerler güvenlik fonksiyonları vasıtasıyla,
tesisin kapatma sonrası güvenliğini garanti edecek şekilde, fiziksel ve
kimyasal olarak farklı ve birbirlerini tamamlayıcı olarak seçilir ve
tasarımlanır. Orta derinlikte ve derin bertaraf tesislerinde yer alan
bariyerler bakım ve iyileştirme gerektirmeyecek şekilde seçilir ve
tasarımlanır. Bertaraf tesisinin inşasına başlanmadan önce, dolgu ve kapağın
tasarım gereklerini yerine getireceği garanti altına alınır.
(4) Bertaraf tesisleri, kapatma sonrası dönemde
kontrol, bakım ve izleme gibi aktif güvenlik önlemlerine devam edilmesini
mümkün olduğunca gerektirmeyecek ve güvenliği sağlamada bariyerler, sahanın
işaretlenmesi, saha kullanımının kısıtlanması ve kayıt tutulmasını da
içeren pasif güvenlik önlemlerinin yeterli olacağı şekilde tasarımlanır.
(5) Bertaraf tesisleri, saha özellikleri de dikkate
alınarak, insan, bitki ve hayvanlardan dolayı etkilenme olasılığının az
olacağı şekilde, tesisin bütünlüğünü bozabilecek olayların olması durumunda
radyonüklitlerin jeosferde
ve biyosferde dağılımının geciktirileceği ve radyoaktif atığın yalıtımının
sağlanacağı şekilde tasarımlanır.
İnşaat
sürecine ilişkin ilkeler
MADDE 29- (1) Radyoaktif atık tesisinin, tasarıma uygun bir
şekilde inşa edilmesi sağlanır. Bertaraf tesisinin inşası, doğal
bariyerlerin güvenlik fonksiyonları korunacak şekilde yapılır.
(2) Tasarımda yer alan yapı, sistem ve bileşenler;
kanıtlanmış ve kabul görmüş malzeme, teknik yöntem ve prosedürler
kullanılarak güvenlik ve sismik sınıflarına uygun kalitede imal ve inşa
edilir.
(3) Kuruluş, GAR’ı
hazırlayanlardan veya tasarımcılardan bağımsız ve Kurum tarafından uygun
görülen gerçek veya tüzel kişiye tasarımın güvenlik değerlendirmesini
yaptırır.
İnşaat
iznine ilişkin esaslar
MADDE 30- (1) Radyoaktif atık tesisinin inşaat süreci;
güvenlik açısından önemli tesis yapılarının tasarımını, inşasını ve
sistemlerin inşaat alanındaki montaj ve test aşamalarını içerir.
(2) Kuruluş, bertaraf tesisinde radyoaktif
atıkların bertaraf edileceği özel bölümlerin sırayla inşa edilmesinin
planlandığı durumlarda, her bölümün inşası tamamlandığında ve bir sonraki
bölümün inşasına geçildiğinde Kuruma bildirim yapar.
(3) Derin bertaraf tesisinin saha sürecinde kurulan
ve tesisin bir parçası olması planlanan yeraltı araştırma laboratuvarına dair bilgiler inşaat izni kapsamında
Kuruma sunulan GAR’da yer alır.
(4) İnşaat sürecine ilişkin yetkilendirilen
Kuruluş;
a) Radyoaktif atık tesisinin inşaat sürecine ait
kalite temin dokümanında yer alan tüm faaliyetleri gerçekleştirebilir.
b) Radyoaktif atık tesisinin yapılarının inşasını,
sistem ve bileşenlerinin montajını ve ilgili testlerini yapabilir.
c) Yapı, sistem ve bileşenlerin kabulünü inşaat
sürecine ait kalite temin dokümanında yer alan prosedürler
uyarınca yapar.
ç) Saha ve çevresinde, radyoaktif atık tesisi
işletmeye alınmadan en az iki yıl öncesinden çevresel radyolojik izleme
programını uygulamaya başlar. Çevresel radyolojik izleme programı
kapsamında yürüttüğü faaliyetlere ilişkin, içeriği Kurum tarafından
belirlenen çevresel radyolojik izleme raporunu her yıl hazırlar ve Kuruma
sunar.
İnşaat
izni başvurusu ve başvurunun değerlendirilmesi
MADDE 31- (1) İnşaat izni başvuru dosyasında;
a) GAR,
b) İnşaat sürecine ait kalite temin dokümanı,
c) Çevresel radyolojik izleme programı,
ç) İnşaat sürecine ilişkin emniyet planı,
d) 29 uncu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen
bağımsız değerlendirme raporu,
e) Nükleer madde bulunduran radyoaktif atık
tesislerinde ayrıca nükleer madde sayım ve kontrol sistemini de içeren
Tasarım Bilgisi Sualnamesi,
yer alır.
(2) Başvuru ile sunulan belgeler yeterlilikleri ve DBL’de yer alan belgelerin gereklerine uygunlukları
açısından Kurum tarafından değerlendirilir.
İşletmeye
alma sürecine ilişkin ilkeler
MADDE 32- (1) Kuruluş, radyoaktif atık tesisi işletilmeye
başlanmadan önce, işletmeye alma programı çerçevesinde, yapı, sistem ve
bileşenlerin fonksiyonlarının yerine getirildiğini testlerle doğrulayarak,
tasarım hedeflerine uygun inşa edildiğini, amacına uygun çalıştığını ve
yetersizliklerin belirlenip giderildiğini gösterir. İşletmeye alma
programı, tüm işletme prosedürlerinin test
edilmesini de içerir.
(2) İşletmeye alma testleri yapı, sistem ve
bileşenlerin tasarım ve işletme hedeflerine uyumunu ve güvenliğini
göstermek üzere yapılır.
(3) Kuruluş işletmeye alma öncesinde bir işletme
organizasyonu oluşturur. Radyoaktif atık tesisinin işletme organizasyonunda
tesis sorumlusu, radyoaktif atık yönetimi sorumlusu, radyasyondan korunma
sorumlusu ile radyasyon acil durumları, bakım, test ve onarım, yönetim
sistemi konularından sorumlu personel, nükleer madde içeren radyoaktif atık
tesislerinde ayrıca nükleer madde sayım ve kontrol personeli bulunur.
(4) Kuruluş, işletmeye alma sırasında, radyoaktif
atık tesisinin işletme organizasyonunda görev alacak çalışanların gerekli
eğitimleri almalarını sağlar.
İşletmeye
alma iznine ilişkin esaslar
MADDE 33- (1) Radyoaktif atık tesislerinde işletmeye alma
süreci güvenlikle ilgili yapı, sistem ve bileşenlere ilişkin testleri
içerir.
(2) Bertaraf tesislerinde bölümlerin sırayla
işletmeye alınması planlanıyorsa, tesisin her bölümünün işletmeye alınması
tamamlandıkça ve bir sonraki bölümün işletmeye alınmasına geçildiğinde
Kuruluş tarafından Kuruma bildirim yapılır.
(3) Kuruluş işletmeye alma izni aldıktan sonra;
a) Güvenlikle ilgili sistemlerin işletmeye alma
testlerine başlayabilir.
b) İşletmeye alma testlerinde, sadece testlerde kullanmak
amacıyla radyoaktif madde kullanabilir.
c) İşletmeye alma süreçlerine radyoaktif atık
tesisinin işletme organizasyonunda görev alan ilgili personelin katılımını
sağlar.
(4) Radyoaktif atık tesislerinde emniyete ilişkin
koruma sistemi ile nükleer madde içeren radyoaktif atık tesislerinde ayrıca
nükleer madde sayım ve kontrol sistemi uygulanmaya başlanmadan önce,
radyoaktif maddeler sahaya getirilemez.
İşletmeye
alma izni başvurusu ve başvurunun değerlendirilmesi
MADDE 34- (1) İşletmeye alma izni başvuru dosyasında;
a) Güncel GAR,
b) İşletmeye alma programı,
c) İşletmeye alma sürecine ait kalite temin
dokümanı,
ç) İşletme organizasyonu ve personel eğitimi
programı,
d) Radyasyon acil durum planı,
e) Emniyet planı,
f) Yangından korunma programı,
g) Radyasyondan korunma programı,
ğ) Ekipman güvenlik programı,
yer alır.
(2) Başvuru ile sunulan belgeler, yeterlilikleri ve
DBL’de yer alan belgelerin gereklerine
uygunlukları açısından Kurum tarafından değerlendirilir.
İşletme
sürecine ilişkin ilkeler
MADDE 35- (1) Kuruluş, radyoaktif atık tesisini işletme
sınır ve koşulları içerisinde ve DBL’de yer alan
belgelere uygun olarak güvenli bir şekilde işletir.
(2) Radyoaktif atık tesisinin güvenli işletiminin
çerçevesini çizen ve atık kabul kriterlerini de
içeren işletme sınır ve koşulları Kuruluş tarafından belirlenir ve Kurumun
uygun görüşüne sunulur. Radyoaktif atıklar ve atık paketleri atık kabul kriterlerine uygun olarak tesise kabul edilir.
(3) Radyoaktif atık tesisini oluşturan yapı, sistem
ve bileşenlerin işletme sırasında işletme sınır ve koşulları ile uyumluluğu
izlenir ve tasarım gereklerini yerine getirmeyi sürdürmeleri sağlanır.
Bakım, test ve izleme sıklığının belirlenmesinde benzer diğer radyoaktif
atık tesislerinin işletme tecrübelerinden faydalanılabilir.
(4) Radyoaktif atık tesisinde olabilecek kazalar
sırasında uygulanmak üzere ilgili mevzuat uyarınca radyasyon acil durum
planı bulundurulur ve bu planın uygulanabilirliğinden emin olmak için
düzenli aralıklarla tatbikat yapılır. Plan, kazanılan deneyimler
doğrultusunda gözden geçirilir ve güncellenir.
(5) Kuruluş, bertaraf tesisini işletirken, kapatma
sonrası dönemde tesisin güvenliğini sağlayacak sistemlerin ve bariyerlerin
güvenlik fonksiyonlarının korunmasını sağlayacak önlemleri de ayrıca alır.
İşletme
lisansına ilişkin esaslar
MADDE 36- (1) Radyoaktif atık tesislerinde işletme süreci,
tesiste radyoaktif atık yönetiminin başlamasından tesisin işletmeden
çıkarılması veya kapatılması için izin verilene kadar olan süreci içerir.
(2) Radyoaktif atık işleme ve depolama tesislerinin
erken işletmeden çıkarılması ihtimaline karşı, teminatın yeterliliğinin
Hesaplar Yönetim Kurulu tarafından Kuruma bildirilmesi işletme lisansı
verilmesi için ön koşuldur.
(3) Kuruluş işletme lisansı aldıktan sonra;
a) İşletme sınır ve koşulları uyarınca radyoaktif
atık tesisini işletmeye ve radyoaktif atıkları tesise kabul etmeye
başlayabilir.
b) Radyoaktif atık tesisini oluşturan yapı, sistem
ve bileşenlerin periyodik güvenlik değerlendirmesini yapar ve sonuçları Kurumun
belirlediği içerikte raporlar. Bu güvenlik değerlendirmesi, ayrıca ulusal
veya uluslararası güvenlik anlayışındaki değişiklikler nedeniyle Kurumun
talebi üzerine de yapılır. Bu kapsamda Kuruluş;
1) İşletme lisansının verildiği tarihten başlamak
üzere, en geç on yılda bir, değerlendirmeye tabi olacak güvenlik konularını
Kurumun uygun görüşü ile belirler ve hazırladığı periyodik güvenlik
değerlendirme raporunu Kuruma sunar.
2) Kurum tarafından yapılan değerlendirme sonucunda
güvenlik açısından iyileştirme gerektiğinin belirlenmesi durumunda, Kurumun
da uygun gördüğü tedbirleri önerilen süre içerisinde alır.
3) Sahada birden çok radyoaktif atık tesisinin
bulunduğu durumda, ortak sistemlerin periyodik güvenlik değerlendirmesine
sahada ilk kurulan tesisin periyodik güvenlik değerlendirme raporunda yer
verir.
c) İçeriği Kurum tarafından belirlenen işletme
raporunu, radyoaktif atık yönetimi raporunu, radyoaktif salım raporunu,
çevresel radyolojik izleme raporunu ve kişisel doz ve radyasyon ölçüm
raporunu işletme lisansının verildiği tarihten başlamak üzere her yıl
hazırlar, Kurumun talebi üzerine Kuruma sunar.
(4) Kuruluş, radyoaktif atık olarak tesise teslim
edilen radyoaktif maddelerin, radyoaktif atıkların azaltılması ilkesi
çerçevesinde yeniden kullanılabileceğini değerlendirmesi durumunda, söz
konusu radyoaktif maddelerin radyoaktif atık niteliğinden çıkarılmasına ve
yeniden kullanılmasına ilişkin bilgileri Kuruma bildirir. Bu radyoaktif
maddeler yalnızca Kurumun uygun görüşü ve ilgili mevzuat hükümleri kapsamında
kullanılabilir.
İşletme
lisansı başvurusu ve başvurunun değerlendirilmesi
MADDE 37-
(1) İşletme lisansı başvuru
dosyasında;
a) Radyoaktif atık tesisinin kurulduğu halini
yansıtan GAR,
b) İşletmeye alma testlerinin sonuçları,
c) İşletmeye alma izni başvurusunda sunulmuş olup
güncellenen diğer plan, program ve raporlar,
yer alır. İşletmeye alma testleri sonucunda işletme
sınır ve koşullarında değişiklik yapıldıysa Kuruluş tarafından başvuruda
belirtilir.
(2) Başvuru ile sunulan belgeler yeterlilikleri ve DBL’de yer alan belgelerin gereklerine uygunlukları
açısından Kurum tarafından değerlendirilir. İşletmeye alma testlerinin
sonuçları değerlendirmede dikkate alınır.
Radyoaktif
atık tesisinde yapılacak değişiklikler
MADDE 38- (1) Radyoaktif atık tesislerinde, radyoaktif atık
işleme yöntemlerindeki değişiklikler, güvenlikle ilgili tesise eklenecek
yeni yapılar ve sistemler veya değişiklikler, kapasite arttırımı
ve işletme sınır ve koşullarındaki değişiklikler gibi güvenlik ve emniyeti
etkileyebilecek değişiklikler Kurumun iznine tabidir.
(2) Değişiklik izni başvuru dosyasında, öngörülen
değişikliğe ve değişikliğin güvenlik ve emniyet açısından etkilerine
ilişkin bir rapor Kuruma sunulur.
(3) Sunulan rapor öngörülen değişikliklerin
güvenlik ve emniyet üzerindeki etkileri ve DBL’de
yer alan belgelerin gereklerine uygunluğu açısından Kurum tarafından
değerlendirilir.
İşletmeden
çıkarma veya kapatma sürecine ilişkin ilkeler
MADDE 39- (1) Radyoaktif atık tesislerinde işletmeden
çıkarma ve kapatma süreçleri, tesis tasarımlanırken dikkate alınır.
(2) Radyoaktif atık işleme ve depolama tesisleri,
sahanın yeniden kullanım koşullarıyla uyumlu hale getirileceğinin
gösterilmesi şartıyla işletmeden çıkarılır. Radyoaktif atık işleme ve
depolama tesisi işleten Kuruluş tesisi işletmeden çıkarmakla yükümlüdür.
Radyoaktif atık işleme ve depolama tesislerinin işletmeden çıkarma
sürecinde, işletmeden çıkarma faaliyetlerine yönelik rapor, plan ve
programlar oluşturulur ve uygulanır.
(3) Bertaraf tesisleri kapatma sonrası kontrol dönemleri
boyunca sahada ve çevresinde aktif ve pasif güvenlik önlemlerinin
uygulanması şartıyla kapatılır. Bertaraf tesisini işleten Kuruluş tesisi
kapatma ile yükümlüdür. Bertaraf tesisinin kapatma sonrası uzun vadede
güvenliği, pasif güvenlik önlemleri ile sağlanır. Pasif güvenlik
önlemlerinin ihlali durumunda bile ilgili mevzutta
belirtilen radyolojik kriterler aşılmaz. Kuruluş
tarafından kapatma sonrasında alınacak aktif ve pasif güvenlik önlemleri
ile aktif ve pasif kontrol dönemlerine yer verilen rapor, plan ve
programlar oluşturulur, uygulanır ve gerektiğinde güncellenir.
İşletmeden
çıkarma veya kapatma iznine ilişkin esaslar
MADDE 40- (1) Bertaraf tesisleri kapatma iznine, radyoaktif
atık işleme ve depolama tesisleri işletmeden çıkarma iznine tabidir.
Radyoaktif atık tesisleri, işletmeden çıkarma veya kapatma izninde yer alan
koşullar uyarınca ve DBL’de yer alan belgelere
uygun olarak işletmeden çıkarılır veya kapatılır.
(2) Radyoaktif atık işleme ve depolama tesislerinin
işletmeden çıkarılma süreci radyoaktif maddelerin sahadan uzaklaştırılması,
radyoaktif kirliliğin giderilmesi, söküm ve sahanın çevreyle uyumlu hale
getirilmesine yönelik tüm faaliyetleri içerir. Bertaraf tesislerinin
kapatma süreci; tesisin kapatılması, işletme ile ilgili binaların sökümü,
radyoaktif kirliliğin giderilmesi, dolgu faaliyetleri, kapatma sonrası
izleme gibi tesisi uzun vadede güvenli hale getirecek tüm faaliyetleri
içerir.
(3) Kuruluş, radyoaktif atık tesisinin işletmeden
çıkarılmasına veya kapatılmasına ilişkin kararı alır ve Kuruma bildirir;
işletmeden çıkarma veya kapatma faaliyetlerine mümkün olan en kısa sürede
başlanmasına ve bu faaliyetlerin tamamlanmasına yönelik planlamaları yapar
ve Kuruma işletmeden çıkarma veya kapatma izni başvurusunda bulunur.
(4) Kuruluş işletmeden çıkarma veya kapatma kararı
verdiği radyoaktif atık tesisinde radyasyondan korunma, güvenlik ve
emniyeti sürdürecek ve varsa nükleer güvenceye ilişkin sorumluluklarını
yerine getirecek önlemleri alır.
(5) Aynı sahada birden fazla radyoaktif atık tesisinin
bulunduğu durumda, işletmeden çıkarma veya kapatma faaliyetlerinin
işletilmeye devam eden diğer tesislere etkisi ayrıca incelenir ve
tesislerin ortak kullanılan yapılarına ilişkin işletmeden çıkarma veya
kapatma faaliyetleri son tesis için yapılan başvuru kapsamında ele alınır.
(6) İşletmeden çıkarma veya kapatma, inşaat izni
aşamasında Kuruma sunulan GAR’ın bir bölümü
olarak ele alınır. İşletmeden çıkarmaya veya kapatmaya ilişkin, Kuruma
sunulan bilgiler periyodik güvenlik değerlendirmeleri kapsamında
güncellenir.
(7) İşletmeden çıkarma veya kapatma sürecine
ilişkin yetkilendirilen Kuruluş;
a) Radyoaktif atık tesisinin işletmeden çıkarma
veya kapatma sürecine ait kalite temin dokümanında yer alan tüm
faaliyetleri gerçekleştirebilir.
b) Bertaraf tesislerinde, tesisi kapattıktan sonra
kontrol dönemleri boyunca sahada ve çevresinde aktif ve pasif güvenlik
önlemlerini uygular. Düzenleyici kontrolden çıkarılana kadar, kapatma
sonrası aktif kontrol dönemi boyunca, radyolojik çevresel izleme
faaliyetlerinin sonuçları ile bakım ve onarım faaliyetlerini, kapatma
izninin verildiği tarihten başlamak üzere her yıl Kuruma raporlar. Her
türlü olağandışı olayı Kuruma ivedilikle bildirir ve alınması planlanan
önlemleri raporlar.
c) İçeriği Kurum tarafından belirlenen; radyoaktif
atık yönetimi raporunu, radyoaktif salım raporunu, çevresel radyolojik
izleme raporunu ve kişisel doz ve radyasyon ölçüm raporunu işletmeden
çıkarma veya kapatma izninin verildiği tarihten başlamak üzere her yıl
Kuruma sunar.
ç) İşleme ve depolama tesislerinde işletmeden
çıkarma faaliyetleri sona erdiğinde veya bertaraf tesislerinde kapatma
sonrası aktif kontrol döneminin ardından radyoaktif atık tesisinin ve
sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılmasına ilişkin 42 nci
maddede belirtilen çalışmaları yapar.
İşletmeden
çıkarma veya kapatma izni başvurusu ve başvurunun değerlendirilmesi
MADDE 41- (1) İşletmeden çıkarma veya kapatma izni başvuru
dosyasında;
a) İşletmeden çıkarma veya kapatma için hazırlanan
GAR,
b) İşletmeden çıkarma veya kapatma sürecine ait
kalite temin dokümanı,
c) Radyasyon acil durum planı,
ç) İşletmeden çıkarma veya kapatma sürecine ilişkin
emniyet planı,
d) Çevresel radyolojik izleme programı,
e) Radyasyondan korunma programı,
f) Nükleer madde bulunduran radyoaktif atık
tesislerinde ayrıca nükleer madde sayım ve kontrol sistemini de içeren
Tasarım Bilgisi Sualnamesi,
yer alır.
(2) Başvuru ile sunulan belgeler, yeterlilikleri ve
DBL’de yer alan belgelerin gereklerine
uygunlukları açısından Kurum tarafından değerlendirilir.
Düzenleyici
kontrolden çıkarılmaya ilişkin ilkeler ve esaslar
MADDE 42- (1) Radyoaktif atık tesislerinin düzenleyici
kontrolden çıkarılmasından Kuruluş sorumludur.
(2) Bertaraf tesisleri, kapatma sonrası aktif
kontrol döneminin ardından ve sahanın yalnızca kısıtlı kullanımı koşuluyla
düzenleyici kontrolden çıkarılır. Kapatma sonrası aktif kontrol döneminde
bariyerlerin bütünlüğünü izlemek amacıyla izleme ve kontrol çalışmaları
yapılır. Düzenleyici kontrolden çıkarılan bertaraf tesislerinin sahaları
pasif kontrol dönemi boyunca Kuruluş tarafından işaretlenir ve kısıtlı
kullanım koşulları sağlanır, bu koşulların yerine getirildiğini gösteren
yıllık raporlar Kuruma sunulur. Kuruluş, ayrıca düzenleyici kontrolden
çıkarıldıktan sonra içeriği Kurum, Kuruluş ve ilgili diğer kurum ve
kuruluşlarca belirlenecek olan tesisin tarihsel raporunu hazırlar, ilgili
kurum ve kuruluşlara iletir.
(3) Radyoaktif atık işleme ve depolama tesisleri,
sahanın yeniden kullanım koşullarıyla uyumlu olacağı şekilde düzenleyici
kontrolden çıkarılır.
(4) Radyoaktif atık tesisinin düzenleyici
kontrolden çıkarılmasıyla saha da düzenleyici kontrolden çıkarılmış
sayılır.
(5) Aynı sahada birden fazla radyoaktif atık
tesisinin bulunduğu durumda sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılması,
sahadaki son işletmeden çıkarılan veya kapatılan tesis düzenleyici
kontrolden çıkarıldıktan sonra gerçekleşir.
Düzenleyici
kontrolden çıkarılma başvurusu ve başvurunun değerlendirilmesi
MADDE 43- (1) Kuruluş radyoaktif atık tesisinin düzenleyici
kontrolden çıkarılması için gerekli şartların sağlandığını ortaya koyan bir
rapor ile Kuruma başvuru yapar.
(2) Başvuru ile sunulan rapor yeterliliği ve DBL’de yer alan belgelerin gereklerine uygunluğu
açısından Kurum tarafından değerlendirilir. Kurum sahada denetimler ve
ölçümler yaparak gerekli şartların sağlandığını kontrol eder. Raporun ve
denetim sonuçlarının uygun bulunması durumunda radyoaktif atık tesisi ve
saha düzenleyici kontrolden çıkarılır.
ALTINCI BÖLÜM
Diğer Hükümler
Yetkilendirilmiş
bir faaliyet için başka bir tüzel kişinin yetkilendirilmesi
MADDE 44-
(1) Radyoaktif atık işleme ve
depolama tesislerinde başka bir tüzel kişinin yetkilendirilmesinin talep
edilmesi durumunda;
a) Bir faaliyet için yetkilendirilmiş olan Kuruluş,
konuya ilişkin talebini gerekçeleri içeren bir rapor ile Kuruma sunar. Kurumun söz konusu talebi uygun bulması durumunda faaliyete
devam edecek olan tüzel kişi, 18 inci maddenin birinci fıkrası ile beşinci
fıkrasının (b) bendinde sunulması gereken bilgi ve belgeler ile radyoaktif
atık tesisine ilişkin sorumlulukların üstlenilmesi sürecinde güvenlik ve
emniyetin sürdürülmesine ve varsa nükleer güvenceye ilişkin sorumlulukların
yerine getirilmesine ilişkin önlemleri de içeren bir program ile Kuruma
başvurur.
b) Kurum, sunulan bilgileri ve programı
değerlendirerek yeni yetkilendirme sürecinin başlayacağı aşamayı ve
yetkilendirme başvurusu için sunulması gereken belgeleri belirler.
c) Kurum yeni yetkilendirme için sunulan belgeleri
değerlendirir ve gerek gördüğü takdirde ek bilgi ve belge talep edebilir.
Kurum, bilgi ve belgeleri uygun bulması durumunda, başvuran tüzel kişiyi
ilgili maddeler uyarınca yetkilendirir.
ç) Faaliyete devam edecek Kuruluşun
yetkilendirilmesi ile birlikte eski Kuruluşun radyoaktif atık tesisine ilişkin
güvenlik, emniyet ve varsa nükleer güvence kapsamındaki yetki ve
sorumlulukları faaliyete devam edecek Kuruluş tarafından üstlenilir.
Denetim
ve yaptırım
MADDE 45- (1) Kuruluşun bu Yönetmelik kapsamındaki
faaliyetleri Kurumun denetimine tabidir. Denetime ilişkin hususlarda ilgili
yönetmelikte yer alan hükümler uygulanır.
(2) İlgili mevzuat veya yetki koşullarına, Kurum
kararlarına ve talimatlarına aykırı hareket edildiğinin tespit edilmesi
hâlinde idari yaptırım uygulanır. İdari yaptırımlara ilişkin hususlarda
ilgili yönetmelikte yer alan hükümler uygulanır.
Öngörülmeyen
durumlar
MADDE 46- (1) Radyoaktif atık tesislerinin yetkilendirilme
süreçlerine ilişkin, bu Yönetmeliğin uygulanmasında öngörülmeyen durumların
oluşması halinde, sürecin nasıl ve hangi koşullarla devam edebileceğine,
Kurum tarafından karar verilir ve Kuruluşa bildirilir.
(2) Radyoaktif atık tesisinin bu Yönetmelikte
belirlenen tesis türlerinden farklı olması veya radyoaktif atık tesisinin
türüne ilişkin tereddüt oluşması durumunda tesisin tabi olacağı
yetkilendirmelere Kurum tarafından karar verilir ve Kuruluşa bildirilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son
Hükümler
Atıflar
MADDE 47- (1) Mevzuatta, 7/7/2022 tarihli
ve 31889 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Radyoaktif Atık Yönetimi
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yürürlükten
kaldırılan maddelere yapılan atıflar, bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
Mevcut
yetkilendirmeler
GEÇİCİ
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten önce radyoaktif atık yönetimine ilişkin yapılmış
olan yetkilendirmeler, süresi sona erene kadar geçerlidir.
(2) Mevcut yetkilendirme ile radyoaktif atık
yönetimi faaliyetini yürüten tüzel kişiler; en geç yetkilendirme süresinin
bitiminden önceki altı ay içerisinde, bu Yönetmelik kapsamında Kuruma
başvurur, bu kapsamda yetkilendirme yapılana kadar radyoaktif atık yönetimi
faaliyetlerine devam eder. Kurum, bu süre zarfında radyoaktif atıkların
güvenli yönetimi için ilave yükümlülükler getirebilir.
Yürürlük
MADDE 48- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe
girer.
Yürütme
MADDE 49- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Nükleer Düzenleme
Kurumu Başkanı yürütür.
|